| View this page in English | Ver esta página en español | Chiwila' we wuj pa ch'ab'al K'iche' | Tatzu re wuj re' pa qachab'al Kaqchikel | Tkaʼyinxa A Lu' Toj Qqyol Mam |
“Junelik na’k’a’uxlaman naq maajo'q'e ta'ruhan chi xb'aanunkil toj reetal naq ak' x’b’aanuman chi yaal.” - Nelson Mandela
"Wanq taxaq xwankilal chi yu'amink cho'q reheb' chi xjunjunqalil aj ralch'och' yalaq b'ar chiruheb' li xk'iihal li ch'och' wanko wi', jo'wi' yalaq b'ar nake'tawliman chi ruchich'och', xb'aan naq a' yaal jo' toj yooyoqeb', ta'lemtz'umanq rajom cho'q reheb' ut cho'q ajwi re jun yu'am re xk'a'uxlankil xyaalil li tuqtuukilal." - Rigoberta Menchú
Naqabi’eb’ li aatin a’an ut chi junpaatil naqataw ru naq b’oqb’ilo chi k’anjelak. Numtajenaq li xch’ina’usal wank chi sa’ li qaatinob’aal re rilb’al ut xyeeb’al naq ta’kanaq yal jo’ xseeraq’il najter kutan. Li qaatinob’aal Mayab’ maawa’ junaq’ ta rala’ li najter poyanam. Li qaatinob’aal Mayab’, eb’ li qaatin, ut eb’ li qab’aanuhom toj yoyookeb’, nake’ab’iman sa’ wankilal, ut kaw rib’. Rik’in li qatz’aq’onik chi sa’ li k’anjel re kolok ix li aatinob’aal Mayab’, naqanaw naq li qaatinob’aal te’ruhanq chi wank junelik q’e kutan ut chi nume’k chi najtil q’ehil. A’ li k’anjel re xnumsinkil li qanawom reheb’ li qalal qak’ajol ut xb’oqb’al chixjunileb’ re naq te’tzaq’onq’ chi xkolb’al rixeb’ li aatinob’aal chi yaal a’an li tenb’aanb’il sa’ qab’een.
SAHIL CH’OOLEJ EEROKIK SA’ LI K’ANJEL RE KOLOK IX AATINOB’AAL Aj MAYAB’: Oob' NO’J
EB' LI RAQAL
CHEEROKSIHAQ WAN LI JUNJUUNQ CHI RUQ' AATIN TAQ'A RE XSIK'B'ALEB' LI AATIN NAKEESIK'. TEEXRUHANQ AJWI CHI XTAWB'ALEB' LI AATIN RIK'IN XPITZ'B'AL XJALAMB'UUCHUL SIK'LEB' SA' XTZ'E LI HU A'IN.
CHIRIXEB' LI AATINOB'AAL JUNJUUNQ
| Chirix li K'iche' | Chirix li Q'eqchi' | Chirix li Ixil | Chirix li Mam | Chirix li Akateko | Chirix li Q'anjob'al | Chirix li Chuj | Chirix li Jakalteko | Chirix li Kaqchikel |
|---|
Naqoxloq’oni li xna'leb’eb’ qaxeetonil ut li nab’anuman anaqwananaqwan re xkolb’aleb’ li qaatinob’aal. Xmaak a’an naqak’e qib’ re xyiib’ankil li k’anjel a’in. Naq naqawotz’ li qanawleeb’ chirix li qaatinob’aal, yooqo ajwi chi xkawob’resinkil chi xchaabilob’resinkil li qak’aleb’aal. Too’ruhanq chi xyiib’ankil ut chi xyech’i’inkil li na’ajman re xchaab’ilob’resinkil li qatzoleb’aal na’aj, chi xtenq’ankileb’ li qapoyanam chi b’ane’k yalaq b’ar nake’tawliman wi, ut xch’olob’ankil xyalalali li chaq’rab’ jo’wi xk’ulub’eb’ chiruheb’. Yooqeex ajwi chi xk’utb’al xnimla’ch’ina’usilal li qaatinob’aal chiruheb’ lI maji nake’xnaw chirixeb'. A’ana’in jun li qana’aj, li qab’aanuhom, li xyaab’ li qakux li te’ab’imanq sa’ xb’een li ruchich’ooch’.
Naqaxaqab’ qib’ chi xpaab’ankil naq a’ li xk’ulub’eb’ li aatinob’aal junjunq junajik rik’in li xk’ulub’eb’ li poyanam junjunq. Li Molam re Kolok ix Aatinob’aaleb’ aj Mayab’ nak’ojob’ank re li xyaalalil a’an. Moko yal ya yooko chi xkolb’al li qaatinob’aal, yooko ajwi chi xnimob’resinkil li qaationob’aal sa’ komonil re xwotz’b’al lixnimla’ch’ina’usilal li qab’aanhuhom li q’axal nim xloq’al.
XCH’OLOB’ANKIL LI K’ANJEL
Li Molam re Kolok ix li Aatinob’aal Mayab’ a’an jun li teetokil k’anjel k’uub’aanb’il xb’aan ut cho’q reheb’ li nake'k'anjelak jo' aj numsihom aatinob’aal aran Iximulew jo’wi' EE.UU ut America Central. Laa'o naqasume qib’ rik’ineb’ aj k’anjel re tzilol rix li qaxe’al, eb’ aj tz’ilol rixeb’ aatinob’aal,aj tzolol qab’aanuhom, ut eb’ li jalan chik aj tzolonel re xkanab'ankil li qak'anjel sa’ li ululch’iich’ rik’in li qajom re xkolb’al rix li aatinob’aal Mayab’ junjunq ut li xnawomeb' xb’aanuomeb'. Laa’o tz’aqal wanko re xtenq’ankileb’ li nake’aatinak sa' aatinob’aal Mayab’ li wankeb' sa' aatin qochb'een chi xkolb'al rix li aatinob’aal chi najtil q'ehil cho'q reheb’ li naab’alil li nakex'chiq’chiq’i rib' ut eb’ li nake’xjala raatinob’aal eb’ laj ralch’och’ aran Iximulew ut eb’ li wankeb’ chi xsutam li na’ajej junjunq. Naqab’aanu naq lix musiq’ wanq’ rik’in ut sa’ xk’ab’a’ li aatinob’aal ut naqab’oq chixjunil ani nake’hulak chiru chi qatenq’ankil sa’ li k’anjel re kolok ix li aatinob’aal Mayab’ re xwotzb’al li xrahomeb’ ut xna'leb’eb’ chi sa’li xchaab’ilal li xmusiq’eb’ li xnawom aj Mayab’.
Li xwankilal li na’k’uub’aman rik’in li ululch’ich’ naxteheb' k'ila usilal li maak’a’ roso’jik cho’q re xkolb’al ut xwotzb’al li qana'leb’. Li K’anjel re Kolok ix li Aatinob’aal Mayab’, tenq'anb'il xb’aan li Tzoleb’aal MasterWord, na'chapok re lix metz’ew re xkolbal rix li xb’ihomal li aatinob’aal Mayab’ cho’q reheb’ li yookeb’ chi chalk chi ub'ej. A’ li k’anjel a’in jun ajwi rik’ineb’ li poyanam aj ralch’och’, chi maak’a’ muq’mu cheeru, naxkawresi jun li na’ajej sa’ ululch’iich’ cho'q reheb’ laj k’anjel re li aatinoba’al Mayab’ ut eb’ aj tzolonel li te’xk’uub’ jun li hu re li tzolok cho’q re chixjunileb’ li qapoyanam.
Naqoxloq’i ut naqara chixjunil li xnawom li junjunq aj aatinahom Mayab’ chi sa’ xkawresinkil li k’anjel a’in. Naq nakaawotz’ laajunil na'leb’ sa’ li aatinob’aal, moko k'a'aj ta wi’ xkawresinkil li okeb’aal chi sa’ li k’aleb’aal re ta’ruhanq wanq li ajelil ru tenq’al jo’ li tzoleb’aal, kawilal, b’anleb’aal, chaq’rab’, yooqaat ajwi’ chi xwotzb’al lix xch’ina’usal laawatinob’aal ut laanawom rik’in li ruchich’och. A’an ut a’in laana’aj, laanawom chi kanaak ut li xyaab’ laakux na’eab'iman sa’ xbeen li ruchich’och’.
Wanko eerochb’een sa’ li xpaab’aankil naq li xk’ulub’ul li aatinak sa’ qaatinob’aal a'an ajwi' tzaqal li xk’ulub’ul li poyanam. Li k'anjel re kolok rix aatinobaal re aj ralch'och naxjultika lix xyaalalil li qawanjik. Sa komonil, moko' k'a'aj ta wi taqakolok rix li qaatinobaal, yooq ajwi' chi xnimobresinkil xloq'aleb' li qak'aleb'aal ut chi xninq'ehinkil chaab'ilal li qab'aanuhom jo'wi' li xch'ina'usilal li qawanjik. Naqak'ojob' li qak'anjel jo'wi' qajom re x'xaqab'ankil qajuntaq'eetalil sa' xb'een li ruchich'och' naq naqayal li qaq'e chi xsik'b'al xchaab'ilal xjuntaq'eetalil li qapoyanam re naq te'ruhanq chi aatinak, chi tzolok, chi tz'iib'ak, ut chi xjapb'aleb' li re ut xyeeb'al xyaalalil li xk'a'uxleb' sa' jun li aatinob'aal nake'aatinak ut nake'raj wi. Usta li qak'a'uxl naqak'a'uxla naq tzaqal yaal cho'q reheb' li yookeb' chi xyalb'aleb' xq'e re xkolb'al rix li aatinob'aal aj Mayab', moko too'ruhanq ta chi xtz'eq'taanankil naq numenaq 500 chihab' yookeb' chaq chi qakamsinkil, chi xsachb'aleb' li qaatin, chi xminb'al li qu chi k'anjelak a' yal jo' ke'raj, ut chi xtz'eq'taanankileb' li qaatinob'aal ut chi qaq'usb'al naq nokoo'aatinak hulajhulaj. Chalen chaq eb' li saqi poyanam ke'ok chi ch'ich'i'ink sa' qayanq toj sa' li kutan wanko wi anaqwan, eb' aj ralch'och' yalaq b'ar yookeb' chaq ut toj yooqo chi xyalb'al qaq'e re xkolb'al qib', xkolb'al rixeb' li qaatinob'aal, ut xkolb'al ajwi' li qab'aanuhom chiruheb' li te'raj ra chi qasachb'al. Naqak'ojob' qib' hulajhulaj re xch'olaninkil li qayu'am ut xch'olaninkil naq maajunaq sa' qayanq chi moko junaq li qajunkab'aal li qak'aleb'aal aj aatinob'aal Mayab' ta'rahob'tesiiq maajunaq li xik' te'ile'q xmaak li aatinob'aal na'aatinak wi. Naqajap li qaqe re xyeeb'al naq eb' li aatinob'aal chi moko li qab'aanuhom aj Mayab' kamenaq chaq jo' reetalil junaq najter tenamit. A' li xyaalalil naqaye b'an, naq eb' li qaatinob'aal, eb' li qak'aleb'aal, ut li qab'aanuhom yookeeb' anaqwan chi kawuq chi xchapb'al chik qanawom qachaab'ilal, ut yooko chi k'iik rajlal kutan chi chaab'il re xyoob'ankil qak'anejlob'aal re tzolok re naq too'oq taxaq sa' qachaab'il na'ajej li maataninb'il cho'q qe jo aj b'eresihom k'a'uxlej re li qatzolb'al.
LI NAQIL CHI UB’EJ
Li K’anjel re Kolok ix li Aatinob’aal Mayab’ k’uub’aanb’il re xpuktasinkil li xnimla chaab'ilal jo'wi' li x'ajelil ru chi xk'eeb'al xtenq'ankileb' aj aatinob’aal Mayab', a'aneb' toj sa' li kutan na'tz'iib'aman li hu a'in, maji' nake'tenq'aak chi tz'aqal re ru arin Estados Unidos sa' raatinob'aaleb'. Li K’anjel a'in naxtenq’a chi xkolb'al rixeb' li aatinob’aal Mayab’ rik'in xtz'iib'ankil ut rolb'al li ru chi kok’ aj xsa’ sa’ eb' li tzoleb’aal ut eb’ li na'ajej chi k’anjelak ut nab’oqok chi xtaq’sinki lix xnawb’aleb’ li aatinob’aal naq eb' aj ralch’och’ te’oq chi okenk ut nake'ok chi ninqanq sa' xwanjikeb' sa' xyanqeb' li tenamit junjunq ut nake'ok chi xtawb'al xna'ajeb' chi yu'amink jo'w' xtawb'al rochb'eeneb' li k’iila paayul chi poyanam xsutameb'.
MasterWord rochb'een li Tzoleb’aal MasterWord kab’ichal xe’xkawresi jun li na’ajej cho’q re li hu’ a’in, teeto cho’q reheb' chixjunil li nak'ek'anjelak chi numsink aatin jun li na’ajej re te'wotzmanq na'leb’ ut chi xk’eeb’al jun li tusulal aatin sumenb’il ru re roksinkil chi sa’eb' li xna’ajeb' li chaq'rab' jo'wi' xna'ajeb' li b'anok. Ajel ru cho'q qe naq eb' aj ralch'och' Mayab’ te’k’amoq xb’ehul li k'anjel a'in re xnimob’resinkil li k’anjel ut te’xb’oqb'oqi rech aj poyanam chi tz'aqonq chi junjunq chi xk’alebaaleb' yalaq b'ar nake'tawliman wi aj raatinob’aal aj Mayab’ re naq sa’ komonil taqayal li qaq’e re xkolb’al rixeb' li aatinob’aal Mayab’. Naqatz'aama qatenq’ankil chiruheb' rik’ineb' li poyanam aj aatino’b’aaleb’ Mayab’ ut aj ralch’ooch’, jo'keb’ ajwi' poyanam aj aatinob’aal Mayab’ li toje’ chalenaqeb’ Estados Unidos, eb’ aj k’anjel li nake'xk'e rib' sa' eb' li aatinob’aal Mayab’, ut eb’ aj tz'ilol rix xb'aanuhom poyanam ut aj nawol aatinob’aal Mayab’. Rik'in x'xqab’ankil jun li xtusulal aatin sa' kab'ichal xyanqeb' aj Estados Unidos ut Iximulew, li qak’anjel tixchapchapi chaq chixjunil li 20 chi aatinob’aal Mayab’ wankeb’ Iximulew ut tixk’uub’ jun li xtusulal hu re aatin chi tzaq’al re ru li wan xwankilal li yoob'anb'il xb’aaneb' li qapoyanam ut cho’q reheb’ li qapoyanam aj aatinob’aaleb’ Mayab’. Naq yooqo chi xnimankil li k’anjel, naqoyb’eeni xtzaq’obresinkil junjunq chi ruq' aatin b'arwi' Te'tawmanq k'ila aatin re li b’aanleb’aal, re li chaq’arab’ jo'wi' raqleb'aal chaq'rab', wank ajwi’ jun raqal chixjunileb' li aatin nake'tz'iib'aman re xchaab'ilob'resinkil xyu'ameb' li qapoyanam aj aatinob’aal Mayab’ re naq te'xtaw xna'leb'eb' chirixeb' li jar paay chi nawleb’ re li k’amach’iich’, li xjolominkil xtamom tumin, eb’ li tzoleb’aal, ut li b’atz’unk.
XB’ENWAKIL QAJOM
Xnimobresinkil li Xnawb’al li Aatinob’aal Mayab’ sa’ Xb’een li Ruchich’och’
Li K’anjel re Kolok ix Aatinob’aal Mayab’ naxkanab’ li Masterword rochb'een li Tzoleb’aal MasterWord jo aj k'amol b'e sa’ jun na’ajej b'arwi' ta'ruhanq chi xtenq'ankil xk'ojob'ankil li k’anjel a’in. Li Molam Naciones Unidas xe’xxaqab’ jun li ch'utam, li Xlajeeb' Chihab' li Ruchich'och'il re Raatinob’aaleb’ aj Ralch’och’, re xninq’ehinkil, re xkolb’al rix, ut re nimob'resinkil li xwankilaleb' li aatinob’aal aj ralch’och’ . Jo'kan ajwi, li Molamre ajwi' chi xk'ojob'ankil li "Lajeeb' Chihab'" nokox'xtenq'a naab’aleb’ li ch'uut yalaq b'ar re xtenq’ankileb' chi xkob’al rix ut xkawob’resinkil eb’ li aatinob’aaleb’ aj ralch’och’ ut chi xnimakil lix ajelil ru eb’ li raatinob’aal aj ralch’och’ sa’ xbeen ruchich’och’ re naq ta'nawmanq li xloq’aleb' li xb’aanuhomeb'. Naqil naq li qak’anjel tixkawresi li rusilal xb’aanuhom eb’ aj aatinob’aal Mayab’ ut tixxaq’ab’ li xloq’al sa’ li xk’auxleb' chixjunil li poyanam. Maaka'ach'in li poyanam kmaji' nake'xnaw naq li k’ihalil li poyanam aj aatinob’aal Mayab’ toj wankeb’ sa’ eb’ li k'aleb'aal eb' li tenamit junjunq aran Centroamerica toj eb' li xtenamiteb' li Nim uq' li Saq'e maraj chi Rokeb'aal li Saq'e. Mare nakexk’auxla naq eb’ laj Mayab' a'aneb' jun li ch'uut jun najter tenamit sachenaq chik chiru xq'ehil li chihab' nume'naqeb' chaq. Li qak’anjel tixchap ruq'eb' li qapoyanam re xk'amb'al li qab'e re xtzolb'aleb' li xpoyanamil li ruchich'och' chirix li xchaab'ilal li qaatinob'aal li qawanjik. Maak'a' naxye ma Kob’an, Iximulew maraj Houston re Texas, li resil aj tenamit Mayab' na'numtaak sa' xb'een li majelal naq naoksi li qaatinob'aal naq naqak'ut li qawanjik. Xyeeb'aal reileb' li qapoyanam li qaatinob'aal junjunq yooqo chi xk'amb'aleb' li qaatin ut li wanjik sa' li xna'ajeb' li ulul ch'iich', li k'uuleb'aal tumin, li tzoleb'aal, li b'anleb'aal, jo' na'ajej aj cjik yalaq b'ar na'ajman.
Xyiib'ankil li K’anjelak sa’ Komonil ut Xpuktasinkil Qak'anjel
Re naq ta'ruhanq jun Ii k'anjel sa' komonil chi uxk chi yaal, Masterword rochb'een li Tzoleb’aal MasterWord yooq’eb’ chi xb'oqb'aleb' li qech aj k’anjel re raatinob’aaleb’ aj Mayab', jarub'eb' li ninqi tzoleb'aal li nake'xke' rib' sa' xtzolomeb' li xb'aanuhomeb' li raatinob'aaleb' aj Mayab' ut yalaq ani li wanq xna'leb' wanq rajom chi okenk sa' li qak'anjel majal k'a'ruhaq k'anjel nake'xb'aanu raj re xnimob'resinkileb' xk'aleb'aaleb' aj aatinob’aal Mayab’ Estados Unidos ut Iximulew. Yooko’ xyiib'ankil li hu a'in sa’ li ulul ch’iich’ re naq teetoq’ cho’q reheb' chixjunil ut sahaq taxaq sa' xch'ooleb' li poyanam chi roksinkil, chi jo'kan, te'ruhanq chi okenk naab'aleb' li poyanam chi xtamb'al li qachapom li qatz'iib'ahom. Ch’utch’ukeb' ut yookeb' chi tamk li qapoyanam, qochb'eeneb' taqaj chi xjunajinkil li qak'anjel sa' komonil ut qochb'eeneb' li junjunq chi ninqi tzoleb'aal li te'ruhanq chi xk'ub'sinkil xnawomeb' re xchaab'ilal ut re xkawob'resinkil li k’anjel a'in. K'a'jo' nim xwankil cho'q qe chi xk'utb'a li qarahom sa' li qak'anjel re xq'unob'resinkil eb' xch'ool li junch'ol chik li te'raj chi ok sa' qayanq. Lix xtusulal ak' x'tikla chik ab’anan toj maak'a'ch'in na'kanaa li tento ta’b’aanumanq re naq li qak’anjel wanq chik cho’q reheb’ li qech aj k'anjel li te'raj chi qatenq'ankil re xch'olaninkil ut xnimankilxloq'al rochb'een li Tzoleb'aal Masteword.
Xch’utub’ankil li Qawanjik ut Tenq’ank li Ch’uut Junjunq aj Aatinob’aal Mayab’ Arin EE.UU.
Anaqwan anaqwan wan li ch'a'ajkilal li yoo chi k’iik Estados Unidos xb'aan naq moko tz'aqaleb' ta aj numsihom aatinob'aal li te'ruq chi xb'aanunkil li k'anjel re numsink aatin chi tz'aqal re ru sa'eb' li qaatinob'aal. Na'keeman reetal hulajhulaj sa' xna'ajeb' li na'ajman wi jo' li b'an;eb'aal, li raqleb'aal chaq'rab', ut yalaq b'ar chik nake'tawman aj aatinob'aal Mayab' ut ink'a' nake'xtaw ta anihaq li ta'ruhanq chi xbanunkil chi chab’il li k’anjel teneb'anb'il wi'. Li qak’anjel naxk’e li maatan re xt’enq’ankileb' aj aatinob’aal Mayab' li toje’ xk’uluninkeb’ arin Estados Unidos ut xyech'i'inkil li qatenqahom reheb'. Li Tzoleb’aal MasterWord a'anaq li ta'k’amoq xb’ehul chi tz'aqal re ru ut tixk'ut rib' jo' junaq reetalil l tenq’ cho’q reheb’ laj aatinob’aal Mayab’ ut xtenq'ankileb' chi ab'iik ut chi xseeraq'inkileb' aj k'anjel li k'eekookeb' chi xtenq'ankil sa' eb' li b’anleb’aal, li kawilal re li k'a'uxlej, li tzoleb’al, ut li raqleb'aal chaq'rab'. Li Tzoleb’aal MasterWord ut li K'anjel re Kolok ix Aatinob’aal Mayab’ te'xyiib' li b’e re xt’enq’ankileb’ li k’aleb’aal junjunq naq yooq’eb’ chi tzaq’onk sa’ jun ak’ yu’am arin Estados Unidos. Li xk’ihalil eb’ laj q’axol ch’och’ raatinob’aaleb’ Mayab’ maajunsut xk'ulumeb' xtenq'ankileb' sa' raatinob'aaleb' arin Estados Unidos ut wankeb' li moko nake’xnaw ta li xk’ulub’eb’ chi tz’aqal re ru. Jo'kan ut, ilb'ileb' li raatinob'aal chi kub'enaq xwankil sa' xyanqeb' li maak'a' xnawomeb' chi xsutameb' ut ink'a' na'k'eeman li xloq'alil chi okenk ut chi xyeeb'al k'a'ruhaq li te'raj chi xyeeb'al chi maak'a' x'xiweb’ chi moko nake’ril xsahil ru li yech’i’inb’il reheb’. Naq kawresinb’ilaq’eb’ laj k’anjel re li aatinob’aal rik’in aatin tz'ilb’il rix ut ak’ k'uulub'anb'il xb'aaneb' li poyanam, ta'ruhanq raj chi xtaq’sinkil li xtwab’al ru ut li xchaab’ilal li k’anjelcho'q reheb' aj q'axol ch'och' li te'ruq chik chi rab'inkil ut xyeeb'al li raatinob’aaleb'. K'ila sut eb' aj aatinob'aal Mayab' ink'a' nake'ru chi xk'ulb'al xtenq'ankileb' sa' tz'aqal raatinob'aaleb' ut na'k'a'uxlaman naq ta'k'eemanq aj jalol aatinob'aal Kastiiy maraj Inglés reheb' li moko te'xtaw tz'aqal li ru. Malak na'k'a'uxlaman naq tz'aqal xk'eeb'al aj jalol aatin chi ja;an chi aatinob'aal aj Mayab', "junajikeb' li aatinob'aal", chu'uxq reheb', ab'an moko yaal ta a'an. Jalanjalanq li aatinob'aal junjunq ut aje li ri xtawb'al b'arwan li tz'aqal cho'q reheb' li poyanam junjunq. A’in na’k'ulman xmaak naq a' li poyanam aj q'an'is yal te'xk'a'uxla naq junaq tenamit Kastiiy elenaqeb' chaq ut te'xtaw ru li Kastiiy maraj mare moko nake'xtaw ta anihaq li na'ruhan chi aatinak chi chaab'il sa' junaq aatinob'aal Mayab' ut moko na'tawman ta li ru raatin. Wankeb' ajwi' li nake'b'ay chi xtawb'al aj jalol aatin xmaak naq moko naab'aleb' ta sa' li qatenamit. Usan wi nake'jala li ch'a'ajkilal a'in rik'in li qatasal aatin ut chik li qak'anjel li ta'yiib'amanq xb'aan li qametz'ew li qak'a'uxl jo'wi' rik'in xch'uutub'ankileb' li qapoyanam chi junajikaq qajom re xkolb'al li qaatinob'aal sa' komonil.
QAJOM RE NAJTIL Q’EHIL
- Xnimob’resinkil li k’anjel re xk'uulankileb' li 20 aatinob’aal aj Mayab' Guatemala ut jun tub’ li nawleb’ chirixeb'.
- Suq’insikil qib’ jo’ jun li xtonal re xyiib’ankil li kanjeleb’aal li te’ruq chi xjalb’al ru li hu re aatin sa’ aatinob’aal Mayab’ ut xk’amb’al li xtzolb’al sa’ li aatinob’aal Mayab’ sa’ eb’ li ch’uut Mayab’. Li xtz’ilb’al rix naxk’ut chiqu naq rachisa’ cho'qq reheb' saaj poyanam chi xtzolb’al junaq ak’ nawleb’ kab’ichal junaq li aatinob’aal chi junajwa’. Jo’ naxye li UNESCO, li 40% re li ruchich’och’ maak’a' xjayal chi sa’ li tzoleb’aal sa’ li raatinob’aaleb', taqaj chi xjalb’al a’in cho'q reheb' li qak’aleb’aal Mayab’ ut xk’eeb’al rokeb’aleb' chi tzolok jo'wi' xchaab'ilob'resinkil xwanjikeb' chi xjunjunqaleb’ li k’aleb’aal Mayab’. Il ru li puktesihom re li blog re Creole Solutions.
- Xtwab’al chanru roksinkil li ulul ch’iich’ toje’ relik re xb’aanunkil re naq aj raatinob’aal Mayab’ wanq’eb’ chi tz'aqonk sa’ li ulul ch’iich’. Chi kama’an yooqo chi xyiib'ankil juntaq’eetalil re okenk sa' xna'leb'eb' li tzolok, li xjolominkil li tumin, ut naab’al paay chik li wanq reheb’ laj raatinob’aaleb’ li nake'jolomin re li yu'amej.
- Suq’insikil qib’ jo’ jun lix xtz'ilb'al ix, ut jun li chaab’il esil’ li ta’ruq chi oksimank cho’q reheb’ laj raatinob'aal li maji' na'k'eeman xwankilal chi moko xk'ulub'eb' chi k'utmank sa' ululch'iich' yalaq b'ar sa' li kutan a’in, ut chi kama'an xyiib’aankil jun kama’b’e chi tz’iib’anb’il re xtawb’al ru xb’eeresinkil xwanjikeb' li 3 mil millon chi poyanam sa' li ulul ch’iich li wankeb' chi ruchich'och' li maji' xk'ulumeb' rokikeb' xyanq li xna'leb'il li ulul ch’iich’. Davos 2022 ut na’jayaliman naq li 80% re li nake’xwotz’ sa’li k’amach’iich ka’ajwi’ na'k'utman na'tz'iib'aman cho’q reheb' aj aatinahom lajeeb' chi aatinob’aal: Ingles, Chino, Español, Árabe, Portugues, Aleman, Frances, Ruso ut Koreano.
- Blog re Consumidores Internacionales.
CHANRU LI TZ’AQONK
Anaqwan wankeb’ laj jolomihom eb' li aatinob’aal K'iche', Q'eqchi', Kaqchikel, Q'anjob'al, Chuj, Mam, Akateko, Tz'otz'il, and Tzeltal. Yooko chi xsik’b’al roksinkil jalan chik laj yiib’anel re jalan chik chi aatinob’aal Mayab’ re Iximulew jo’wi’ Mexico jo’ aj jolominel re li tzaq’onk re jalanjalanq’ re li junjunq chi aatinob’aal. Taqla chaq li hu li wan taq’a wi nakaawaj chi okenk jo’ jun aj yiib’ahom aatin sa’ laa waatinob’aal: